Wat is houtrook?
Houtkachels, open haarden, barbecues en vuurkorven. Een vuurtje trekt nog altijd aan: het verbindt, brengt gezelligheid of je droomt er rustig bij weg. Toch heeft het een gitzwarte keerzijde: de particuliere houtstook is een grote vervuiler als het gaat om de kwaliteit van de lucht die wij allemaal inademen.
Bij het verbranden van houtproducten zoals haardblokken, pellets, biomassa en houtskool komt houtrook vrij. Ook al wordt hout als een natuurproduct aangeprezen, de rook afkomstig van verbrandingsprocessen van hout is altijd ongezond.
Houtrook kan zich, afhankelijk van het weer, stookgedrag en de plaatselijke omstandigheden, over een grote afstand van de bron verspreiden, tot wel 400 meter ver. De rook komt via kieren en gaten of de mechanische ventilatie / warmte-terugwin-koppeling ons huis binnen.
Meer uitstoot dan een snelweg
De vervuiling veroorzaakt door houtstook, zit ‘m onder andere in de concentratie fijnstof die via houtrook de lucht in gaat. De fijnstof-uitstoot van een houtkachel staat ongeveer gelijk aan die van 25 draaiende dieselvrachtwagens uit 2006, zonder roetfilter. Of meerdere snelwegen naast je deur.
Houtrook is daarom een verborgen ziekmaker. Een bijdrage in fijnstof van 40% in een woonwijk is daarbij geen uitzondering.
De chemische samenstelling van houtrook
Fijnstof zegt iets over de diameter van de deeltjes, maar nog niets over de chemische samenstelling van houtrook. Van houtrook is bekend dat het een ruim assortiment aan (zeer) schadelijke stoffen bevat. Enkele bekende stoffen zijn dioxinen, koolmonoxide en de PAK’s, de polycyclische aromatische koolwaterstoffen. De PAK’s zijn bekender geworden dankzij de affaire met de kunstgrasvoetbalvelden.
Het effect van fijnstof op je gezondheid
Fijnstof vergroot de kans op allerlei ziekten zoals: kanker, long- en hartaandoeningen, vooral bij kwetsbare groepen als kinderen, ouderen en mensen die een longaandoening hebben.
Fijnstof en astma, COPD, hart- en vaatziekten
Net als bij het roken van een sigaret merkt niet iedereen direct aan den lijve de gevolgen van houtrook. Anderen met gevoelige luchtwegen en slijmvliezen ondervinden daarentegen al bij een korte blootstelling de eerste nadelige effecten: geïrriteerde neus, ogen, keel of luchtwegen. Elke blootstelling aan houtrook is altijd schadelijk. Wie veelvuldig en langdurig aan houtrook is blootgesteld, kan op langere termijn aandoeningen ontwikkelen als chronische longziekten (astma, COPD) of hart- en vaatziekten (beroerten).
Baby’s en kinderen
Ook is bekend dat houtrook ongezond is voor de ontwikkeling van de foetus, waardoor de baby’s met een lager geboortegewicht ter wereld komen. Houtrook is voor iedereen ongezond, maar kan voor kinderen met onvolgroeide longen levenslange gevolgen voor hun longcapaciteit hebben.
Ouderen en chronisch zieken
Ook ouderen en chronisch zieken zijn extra kwetsbaar voor de negatieve effecten van houtrook. De eerste voorzichtige schatting is dat houtstook in Nederland jaarlijks tot 900- 2700 voortijdige sterfgevallen leidt.
Wat ruik en zie je?
Als je de branderige geur van houtrook ruikt, weet je zeker dat je blootgesteld wordt aan schadelijke stoffen. Maar pas op, niet alle chemische bestanddelen van houtrook hebben een geur. Je kunt dus ongemerkt toch schadelijke stoffen inademen.
Roetaanslag is vaak zichtbaar op ramen en kozijnen en soms liggen er roetkorreltjes in de vensterbank. Ook melden gehinderden dat ze een toename zien van mos op hun tuinbestrating.
Filters, een oplossing?
De Stichting HoutrookVrij staat op het standpunt dat filters geen oplossing voor de houtrook problematiek vormen.
Onze argumenten:
― Geen enkele filter haalt alle vervuiling weg. Er bestaat zelfs het risico dat grovere delen wel en de fijnste en dus gevaarlijkste delen niet worden gefilterd.
― Filters vereisen onderhoud. Dat kost tijd en geld. De stoker kan te laat de filters verwisselen omdat dit hem beter uitkomt. Of een mindere kwaliteit filter terugplaatsen. Wie controleert dit?
― Filters gaan na verloop van tijd altijd minder presteren. Het rendement is daarom nooit 100%.
― Rebound-effect: De stoker gaat meer stoken dan voorheen, omdat het ‘schoner’ zou zijn. Per saldo kan de vervuiling dan juist toenemen.
Stooktips?
De Stichting HoutrookVrij vindt stooktips geen vorm van eerlijke voorlichting. Ook al wordt onder de meest ideale omstandigheden gestookt: een kundig stoker, goed gedroogd hout, een goed geïnstalleerde moderne kachel en rookkanaal, hout stook is altijd schadelijk voor mens en milieu. Eerlijke voorlichting is in dit geval voorlichting over de gezondheids- en milieurisico’s die aan hout stook kleven.
Duurzaam
Hout stook is nooit duurzaam te noemen. Voor meer informatie hierover zie onder Aarde en klimaat.
Hele jaar houtstookseizoen
Het traditionele stookseizoen beperkt zich al lang niet meer tot de maanden oktober tot en met april. In de zomer ligt de nadruk meer op houtrook afkomstig van onder andere bbq’s, vuurkorven en hot tubs. Maar ook op frisse zomeravonden of –ochtenden kan bijvoorbeeld de volautomatische pelletkachel aanslaan.
de chemie van houtrook
Bijdrage houtstook consumenten
In totale nationale uitstoot in 2015.
(bron: RIVM emissieregistratie)
“Kleine verbrandingstoestellen zijn niet in staat de hoge temperaturen te bereiken die voor volledige verbranding zorgen. Het gevolg zijn emissies van fijnstof, koolmonoxide, roet, methaan, stikstofoxides, aldehydes en vluchtige organische stoffen. In woonbuurten is de kans groot dat veel mensen daaraan worden blootgesteld.”
Bron: WHO (World Health Organization) 2015